16 -17 Mayıs 2013 tarihlerinde Çorum Belediyesi`nin ev sahipliğinde, Dodurga Kaymakamı Bülent Güven ve Yrd. Doç. Dr. Erdoğan KAYGIN`ın genel koordinatörlüğünde düzenlenen “1. Uluslararası Katılımlı Kadın Girişimcilik Çalıştayı”;, yurtiçi ve yurt dışından gelen 52 akademisyen; 56 kadın girişimci ve çok sayıda ilgili kamu kurum ve kuruluş temsilcilerinin katılımı ile gerçekleştirilmiştir.

Çalıştayda iki panel düzenlenmiştir. Prof. Dr. Deniz BÖRÜ tarafından yönetilen I. panele Prof. Dr. Mahmut PAKSOY, Prof. Dr. Mustafa ÖZBİLGİN, Prof. Dr. Javed HUSSAIN, Zuhal MANSFIELD, Sevda ARIKAN ve Selma TEZYETİŞ konuşmacı olarak katılmıştır. Aynı gün düzenlenen II. panel ise Doç. Dr. Ayşen WOLFF tarafından yönetilmiş ve bu panele Prof. Dr. Yıldız ECEVİT, Doç. Dr. Mine Karataş ÖZKAN, Dr.Haya Al-DAJANI, Dr.Sema KARAOĞLU, Dr.Gülay ATİK ve Ayşegül Çakmak GENÇ konuşmacı olarak katılmıştır. Panellerde kadın girişimciliği ekonomik ve sosyal açıdan ele alınmış, kadın girişimcilerin sorunları, beklentileri, ihtiyaçları ve öncelikleri üzerinde durulmuştur.

Çalıştayda, panellerin ardından, 6 ayrı odada farklı konu başlıklarında çalışmalar yapılmıştır. İlk gün bahsi geçen çalıştay odalarında, moderatörler başkanlığında ilgili konuya ilişkin sorunlar belirlenmiş ve ikinci gün de ise tespit edilmiş sorunlara yönelik geliştirilen çözüm önerileri üzerinde tartışılmıştır.

Çalıştayda başmoderatör olarak görev yapan Kayseri Melikşah Üniversitesi İİBF Dekanı Prof. Dr. Mahmut ÖZDEVECİOĞLU, çalıştay masaları işleyişini ve çalışmaların akış sürecini genel olarak yönetmiştir. Prof. Dr. Ali AKDEMİR-Arel Üniversitesi, Prof.Dr. Rana Özen KUTANİS-Sakarya Üniversitesi, Prof. Dr. İrfan ÇAĞLAR-Hitit Üniversitesi, Prof. Dr. Dursun BİNGÖL-Gazi Üniversitesi, Prof. Dr. Meltem ONAY-Celal Bayar Üniversitesi ve Prof. Dr. Yıldız ECEVİT-Orta Doğu Teknik Üniversitesi ise masa moderatörlükleri yapmıştır.

Çalıştayın gerçekleştirildiği 6 ayrı masanın tartışma konuları “Türkiye`de Kadın Girişimciliğinin Yeterince Gelişmemesinin Nedenleri ve Çözüm Önerileri”;; “Türkiye`de Kadın Girişimciliğine Yönelik SWOT Analizi, Girişimci Kadınların Sorunları ve Çözüm Önerileri”;; “Çorum Kadın Girişimciliği: Sorunlar ve Çözüm Önerileri”;; “Kadın Girişimcilerin Mikro (İşletme) Seviyedeki Sorunları ve Çözüm Önerileri”; ve “Kadın Girişimcilerin Makro Seviyedeki Sorunları ve Çözüm Önerileri”; alt başlıklarından oluşturulmuştur.

Gerek ulusal ve gerek yerel ölçek düzeyinde işletme sahibi girişimci kadınların, bürokratların ve alanında uzman, seçkin akademisyenlerin yoğun bir katılım gösterdikleri 1. Uluslararası Katılımlı Kadın Girişimcilik Çalıştayı`nın Çorum`da düzenlenmiş olması son derece önemlidir. Bu çalıştayın önümüzdeki yıllarda da alt başlıklarla devam etmesi gerekmektedir. Nitekim sempozyum ve kongre gibi toplantıların ziyadesiyle akademik bilgi yoğunluğu ihtiva etmesi ve kadın girişimcilerin kendilerini ifade ederek tartışabilmeleri açısından yeterli düzeyde fayda sağlamaması münasebetiyle kadın girişimciliğe yönelik çalışmaların akademisyenler ve kadın girişimciler için bir buluşma ve tecrübe paylaşımı zemini oluşturmasına binaen her yıl “çalıştay”; şeklinde düzenlenmesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır. Çalıştay masaları etrafında bir araya gelen akademisyen, bürokrat ve kadın girişimcilerin bilgi alışverişleri ve tecrübe paylaşımları çok başarılı sonuçlar ortaya çıkarmıştır. Zira çalıştay metodolojisi gereği kadın girişimciler bizatihi sorunlarını ifade ederken akademisyenlerden konuya ilişkin mevcut yenilikleri ve gelişmeleri öğrenme fırsatı bulmuş, akademisyenlerse doğrudan konunun muhataplarını dinleyerek tavsiyelerini paylaşma imkanı elde etmişlerdir.

2 gün süren çalıştay sonucunda 3 alt grupta öne çıkan başlıca sorunlar ve bu sorunlara yönelik çözüm önerileri aşağıda özet olarak sunulmuştur.

1. Kadın girişimciliğinin yeterince gelişmemesinin nedenleri şunlardır:

• Girişimci kadınlara aile desteğinin yetersiz olması

• Girişimcilik fikirlerinin yatırıma ve üretime dönüştürülmesinde yaşanan kurumsal, bürokratik ve mali sorunlar

• Kadın girişimcilerin gerekli bilgi, beceri ve donanıma sahip olmamaları nedeniyle kendilerini geliştirerek ulusal ve uluslararası alanlara açılamamaları

• Girişimciliğin bir kariyer basamağı olarak algılanmaması ve girişimciliğin tanımının tam olarak bilinmemesi

• Kadınların “geleceğini garanti altına alma”; düşüncesi ve “garanticilik”; anlayışına binaen girişimci olmayı tercih etmemeleri.

• Kadınların başarılı olamama korkusu

• Kültürel değerlerin kadınlara geleneksel rol yüklemesi (annelik-eşlik-ev idaresi)

• Kadınların özgüven eksikliği

• Girişimcilik eğitimlerinin nitelik ve nicelik olarak yetersiz olması

• Kadınların teknolojiyi yeterince kullanmamaları nedeniyle girişimcilikle ilgili gelişmelerden haberdar olamamaları

• Girişimcilikle ilgili örgütlenme eksikliği

• Kadın politikacıların ve bürokratların yetersizliği nedeniyle kadının geleneksel rol imajından kurtulamaması

• Sermaye birikiminin erkekler tarafından idare edilmesi

2. Kadın girişimciliğinin makro seviyedeki sorunları şu şekilde belirlenmiştir:

• Devletin kadın girişimciliği ile ilgili etkin bir politikasının olmaması

• Kadın girişimciliği ile ilgili örgütlenme ve ağ oluşturma yetersizliği

• Girişimcilikle ve kadın rolleri ile ilgili yanlış kültürel ve zihinsel kodlamalar

• Kadın girişimciliği ile ilgili projelerin ve eğitimlerin uygulamada farklılıklar göstermesi ve standart olmaması

• İş kurma ve finans temini konusunda yaşanan bürokratik sorunlar

• Kadın girişimciliği ile ilgili uygulanan projelerin etki analizlerinin yeterince yapılmaması ve sonuçlarının izlenmemesi

• Rol model yetersizliği

• Kadın girişimcilerinin veya adaylarının kendilerine yönelik teşvik, destek ve hibeler hususunda yeterince bilgilendirilmemesi

• Kadın girişimcilik örgütlerinin kendi aralarında koordinasyon sağlayamamaları ve ortak politika üretememeleri

• Yetki ve karar mekanizmalarında yer alan kadın sayısını azlığı

• Ezbere dayalı eğitim sistemi

3. Kadın girişimciliğinin mikro seviyedeki sorunları:

• Kadın girişimcilerin ulusallaşma ve uluslararasılaşmada yetersiz kalmaları

• Kadın girişimcilerin çalışma saatlerinin sosyal yaşam akışları ile çakışması

• Kadınların sahip olduğu işletmelere ilişkin paydaşların önyargılı bakış açısı

• Kadın girişimcilerin pazar bulmada ve pazarlamada sorun yaşamaları

• Kadın girişimcilerin stratejik planlama yapmıyor olmaları

• Kadın girişimcilerin liderlik ve yöneticilik konularındaki eğitim yetersizliği

• Kadın girişimcilerin müşteri ilişkilerinde yaşadıkları “kadın girişimci”; olmadan kaynaklanan algısal sorunlar

• Kadın girişimcilerin başarı fikrinin uzun vadeli olmayışı

• Kadın girişimcilerin işletmeciliğe ilişkin deneyim yetersizliği

• Kadın girişimcilerin işletme politikalarına ve mali konulara ilgisizliği

• Danışmanlık firmaları ile çalışmaya karşı isteksizlik ve yetkin danışmanlık firmalarının azlığı

Çalıştayda öne çıkan çözüm önerileri:

• Bölgesel farklılıklar ve ihtiyaçlar dikkate alınarak kadın girişimciliği ile ilgili yeni politikalar üretilmelidir.

• Küçük girişim deneyimleri ciddiyetle ele alınmalı, önemsenmeli ve yaşatılmalıdır.

• Girişimcilik ve küçük İşletmelerle ilgili ayrı bakanlık kurulmalıdır.

• İlköğretim okullarına yaş gruplarına uygun programlarla girişimcilik dersleri konulmalıdır.

• Ekonomik ve sosyal olarak toplumda dezavantajlı olan ve kırsalda yaşayan kadınların mikro-kredi tipi sistemlerle girişimciliğe bir yerden başlamasının önemi açılmalıdır.

• Girişimcilik cinsiyet temelli olmadığına ilişkin bir algı değişikliğine ihtiyaç vardır.

• Çocukluktan itibaren erkek ve kız çocuklarının eşik haklara sahip olduğuna ve eşit muameleye tabi tutulması gerektiğine ilişkin etkin bir politika ile çalışmalar yapılmalıdır.

• Kadının sadece geleneksel rol kalıplarına sahip olmadığına ve kadınlık rolleri ile girişimciliğin çatışmadığına atıfta bulunacak bilgilendirmelere yazılı ve görsel medyada daha fazla yer verilmelidir.

• Kadın girişimciler için özel düzenlemeler yapılarak belirli bir süre ile vergi indirimi yapılmalıdır.

• Kadın girişimciliği düzeyinin yüksek olduğu ülkelerle işbirliği yapılmalıdır.

• Başarılı kadın girişimcilerin hayatı TV`lerde program halinde yayınlanmalıdır. Ancak özellikle Anadolu`daki kadınlara ilham olacak, küçük işletmecilik faaliyetleri ile başlamış ve büyümüş kadın girişimcilerin örnek verilmesine dikkat edilmelidir.

• Kadının cinsiyet rolleri korunarak iş yaşamına adapte edilmesine yönelik yeni değerler oluşturulmalıdır. İl bazında kadın girişimciliği enstitüleri veya akademileri kurulmalıdır.

• Kültürel değerler kaybedilmeden özgür bireyler yetiştirecek ortamlar sağlanmalıdır. Bununla ilgili olarak özellikle ilköğretim, ortaöğretim ve üniversite ders programlarına uzmanlardan da yararlanarak üniteler yerleştirilmeli veya dersler konulmalıdır. Sadece dersler değil etkinliklerle de bu ortamlar oluşturulmalıdır.

• Ev hanımlarının girişimci olmalarına yönelik eğitimler verilmeli, ziyadesiyle cesaretlendirilmelidirler.

• Kız çocuklarının eğitimlerine önem ve destek verilmelidir.

• Özgüven eksikliğini gidermek için aile içi eğitimler düzenlenmeli, bunu icra edecek kurumların eğitimleri nitelik ve nicelik olarak artırılmalıdır.

• Kadın girişimcileri desteklemek üzere koçluk ve mentorluk uygulamaları artırılmalıdır. Kadın girişimcilere yardımcı olacak kurum, kuruluş ve kişiler olmalıdır.

• Kadınların başarısızlık korkusunu azaltmaya yönelik aile içinde ve dışında çalışmalar yapılmalıdır.

• Kültürel değerlerimizin kadın girişimciliğine engel olmadığına ilişkin Diyanet İşleri Başkanlığı, Kültür ve turizm Bakanlığı, Aile Sosyal Politikalar Bakanlığı gibi kurumlarca kamuoyu aydınlatılmalı, buna yönelik görsel unsurlar kullanılarak mesajlar verilmelidir.

• İl bazında kadın girişimci rol modelleri eğitim kurumlarında ve sosyal yaşamda ön plana çıkarılmalıdır.

• Girişimcilik eğitimleri ve uygulamalı girişimcilik eğitimleri artarak devam ettirilmelidir.

• Fırsat eşitliğini temel alan eğitim sistemi ve programlarıyla kadınların daha girişimci olmalarını sağlayıcı ve güçlendirici derslere yer verilmelidir.

• Kadın girişimciliği projelerinin etki analizleri mutlaka ayrıntılı olarak yapılmalıdır.

• Kadın girişimcilere yönelik kreş, bakımevi vb. sosyal hayatı kolaylaştırıcı kurumların sayısı artırılmalı ve niteliği geliştirilmelidir.

• KOSGEB`in yeni girişimcilere verdiği hibe miktarı ya da miktarları artırılmalıdır.

• Kadın girişimcilere teknoloji kullanımı ile ilgili eğitimler verilmelidir.

• Girişimcilik eğitimlerinde standardizasyon sağlanmalıdır.

Çalıştayda elde edilen bulgular ve sonuçlar ilerleyen günlerde kitap haline getirilerek kamuoyu ile paylaşılacaktır. Ayrıntılar, panel konuşmaları ve sorun ve çözümlerin detayları kitapta sunulacaktır. Çalıştayın kadın girişimciler için ve ülkemiz için hayırlı olmasını dileriz. Çalıştayın ikincisinin Kayseri`de düzenlenmesine de karar verilmiştir. Kamuoyuna ve ilgililere saygıyla duyurulur.

18.05.2013-ÇORUM

Moderatörler Kurulu Adına Başmoderatör

Prof. Dr. Mahmut ÖZDEVECİOĞLU

Melikşah Üniversitesi İİBF Dekanı

Çalıştay Düzenleme Komitesi Adına

Muzaffer KÜLCÜ

Çorum Belediye Başkanı

Çalıştay Genel Koordinatörleri

Bülent GÜVEN , Çorum-Dodurga Kaymakamı

Yrd. Doç. Dr. Erdoğan KAYGIN-Kafkas Üniversitesi